Κουβέντες "χωρίς κανόνα"

Αυτή την Πέμπτη, 16/10, ο Ντίνος Σαδίκης και η μπάντα του (Πάνος Παπάζογλου - κιθάρα, Χρήστος Παππάς - μπάσο, Λάζαρος Πλιάμπας - τύμπανα, Sonny Touch - κιθάρα, Georgie Boy - ήχος), στο καφενείο 4 εποχές 

facebook event

Είχαμε συναντηθεί με τον Ντίνο Σαδίκη και τους μουσικούς του την προηγούμενη σεζόν και ανάμεσα σε δυο μπύρες και κάμποσα τσιγάρα, κουβεντιάσαμε για τη μουσική, την εξέλιξη, τη βία, την πολιτική, τις εκλογές και τις αλλαγές. 

Ιδού!

Μικροβιολογία, μετά ιατρική και τελικά τα παρατάς όλα και λες μουσική. Η οικογένειά σου το πήρε ψύχραιμα ή είχες αντιδράσεις;

Ντίνος: Είχα πώς δεν είχα! Είχα δυο εγκεφαλικά κι εξαφανίστηκα κι απ’ το σπίτι για κάποιο διάστημα.

Οπότε κάποιος σήμερα να το κάνει ή όχι; Αξίζει το ρίσκο;

Πάνος: Το να ζεις από τη μουσική είναι κάπως «τυχοδιωκτικό», δεν ξέρεις τι θα σου ξημερώσει. Οικονομικά. Πολεμάς πολύ για να σταθείς στα πόδια σου.

Ντίνος: Βγαίνεις οριακά. Κι αυτό τα τελευταία χρόνια. Πιο πριν ήταν η πείνα.

Πάντως ότι και να πεις σε κάποιον, ο καθένας βρίσκει τελικά αυτό που είναι. Κι ότι είναι να κάνει, θα το κάνει. Ότι κι αν σπουδάζει, κι όπου κι αν βρίσκεται. Δεν έχει να κάνει με το τι αγαπάς πολύ. Έχει να κάνει με τον άνθρωπο που αναλαμβάνει να κάνει κάτι. Είναι στο χαρακτήρα. Κι αν είναι τέτοιος χαρακτήρας, και αγγαρεία να έχει να κάνει, θα την κάνει καλά. Από το σφουγγάρισμα, το σκούπισμα, το σερβίρισμα… Οτιδήποτε.

Πώς γράφεται τελικά ένα κομμάτι;

Ντίνος: Δεν υπάρχει κανόνας, πρώτα στίχοι ή πρώτα η μουσική. Εξαρτάται από τη στιγμή. Μπορεί να είναι και έτσι και αλλιώς. Μπορεί παίζοντας μουσική να έρθει να κάτσει στίχος, ή και από μια φράση, ένα στίχο, να βγει ολόκληρο τραγούδι. Να βρεθεί η μουσική πάνω του.

Λάζαρος: Μπορεί από ένα πολύ μικρό θέμα ή αυτοσχεδιασμό να βγει ένα ολόκληρο κομμάτι.

Χρήστος: κάθε μουσικός έχει δικά του χαρακτηριστικά κι έχει αναπτύξει με τον καιρό δικά του τεχνικά μέσα. Δηλαδή πόσο καλά παίζει την κιθάρα του, πόσο γρήγορα αντιλαμβάνεται κάποια πράγματα κλπ. Όταν παίζει κάποιος με μπάντα, αυτά τα ατομικά χαρακτηριστικά συνθέτουν το χαρακτήρα της μπάντας. Κι ο καθένας συνεισφέρει σε κάτι. Π.χ. σε μας, ήρθε ο Ντίνος με τις ιδέες του, το στιλ του, την κιθάρα του, κι εκεί πάνω «μπαίνουμε» εμείς... 

Ερώτηση κλισέ λοιπόν για την κρίση: επηρεάστηκε η παραγωγή τέχνης και ο θεατής από τη μαυρίλα;

Λάζαρος: Πίσω από την κρίση, κρύβονται εξωγήινοι. (Γέλια) Το έχω δει σύνθημα σε τοίχο αυτό…

Ντίνος: Γενικά νομίζω ότι η τέχνη πάει καλά. Η δημιουργία δεν επηρεάζεται από καμιά κρίση, έτσι κι αλλιώς. Υπάρχουν πολλά πράγματα δωρεάν ή με χαμηλό εισιτήριο… Τα θέατρα έχω την αίσθηση ότι πάνε πολύ καλά. Ο θεατής πιστεύω ότι έχει μεγαλύτερη ανάγκη να βγει να δει ένα θεατρικό να ακούσει κάποια μουσική. Όχι με την έννοια προ κρίσης, δηλαδή να βγω στα μπαρ, να πιω… Μιλάω για το θέαμα. Οι μικροί χώροι γεμίζουν. Πρόβλημα έχουν τα μεγάλα θεάματα.

Σε προσωπικό επίπεδο, εγώ έχω κρίση μια ζωή. Οικονομική. Για μένα αυτό δεν είναι κάτι διαφορετικό απ’ το προηγούμενο, οπότε δε μου κάνει κάποια ιδιαίτερη αίσθηση…

Λάζαρος: Το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε εμείς, και προ κρίσης και τώρα με την κρίση, ζει ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Δεν παίζαμε ποτέ στα μαγαζιά τα σκυλάδικα που το μπουκάλι είχε 200 ευρώ, που πλήρωνες το πάρκινγκ κλπ. Οπότε για μας δεν έχει και μεγάλη διαφορά. 

Πάνος: έχουν αλλάξει πολύ τα δεδομένα, για τους μουσικούς και για όλους. Όταν ζορίζεται ο κόσμος βρίσκει διεξόδους σε διάφορες μορφές έκφρασης και φυσικά βγαίνουν και διαμαντάκια.

Ντίνος: Εννοείται ότι η κρίση δίνει μια αφορμή για να πεις κάποια πράγματα. Περισσότερα ίσως από όσα προηγουμένως. Αν σε τρώει κάτι θα βρεις τρόπο να το εκφράσεις. 

Υπάρχει τελικά τραγούδι «πολιτικό»; Που κάνει τον ακροατή να σκεφτεί, που διαμαρτύρεται, φωνάζει, διεκδικεί; Είναι θέμα αντανακλαστικών; Κάποιοι μου δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουν πιο μακριά, ενώ άλλοι βλέπουν κάτι μόνο όταν σκάσει μπαμ στα μούτρα τους.

Ντίνος: Πάντα υπήρχαν τα τραγούδια διαμαρτυρίας. Όταν όμως σφίγγουν τα πράγματα και οι συνθήκες είναι πιο άγριες εννοείται ότι βγαίνουν περισσότερα. Όταν η κατάσταση είναι πιο χαλαρή, υποχωρούν.

Και φυσικά είναι θέμα αντανακλαστικών. Όταν βλέπεις μια ολόκληρη χώρα να είναι στα χαϊλίκια της, και «πάρε κόσμε», σε ένα lifestyle της μπούρδας δε χρειάζεται και πολύ για να δεις ότι αυτό το πράγμα θα σκάσει κάποια στιγμή, όπως κι έσκασε.

Χρήστος: Λίγο πριν βγει η δεκαετία του ’80, θυμάμαι τη μάνα μου να λέει στον πατέρα μου, ότι αυτό που ζούμε τώρα δε θα μας βγει σε καλό (που ήταν ο πατέρας μου δημόσιος υπάλληλος κι η μάνα μου νοικοκυρά). Δηλαδή ο καθένας το έβλεπε, αλλά επαναπαυόταν.

Η τέχνη όμως έχει πάντα αντανακλαστικά, έχει μεγάλες κεραίες και προσπαθεί να μεταφράσει το σουρεαλισμό που υπάρχει τριγύρω. Γι αυτό πάντα εκφράζονται πρώτοι οι ποιητές, οι ζωγράφοι, οι λογοτέχνες.

Ντίνος: Κι η Ελλάδα είναι ο παράδεισος του σουρεαλισμού. Μπορείς να έχεις πολλές αφορμές κι ερεθίσματα για να γράψεις.

Σχετικά με την κρίση… Οι περισσότεροι κάποτε πήγαιναν μέχρι εκεί που φτάνει το χέρι τους. Κάποια στιγμή πήγαν παραπέρα από εκεί. Ε κι έσκασε η φούσκα στα μούτρα τους. Βγάζω τον εαυτό μου απ’ έξω, γιατί η φούσκα ήταν πάντα «σκασμένη». Δεν είχα ούτε επενδύσεις, ούτε καταθέσεις, ούτε δάνεια, δεν είχα μπει μέσα σ’ αυτόν τον τροχό που αλέθει τα πάντα.

Από το ροκ στο ρεμπέτικο: πώς έγινε το άλμα;

Ντίνος: Αυτά τα δυο τα γνώρισα μαζί. Απλά ήταν τέτοιες οι συνθήκες που βγήκε τώρα. Όταν ακούγαμε ροκ παλιά, το ρεμπέτικο έτρεχε παράλληλα στα ακούσματά μας. Πάντα έπαιζα και μπαγλαμά, απλά έτυχε λόγω του Γιάννη (ΣτΣ: Αγγελάκα) να τον ξαναπιάσω και να παίξουμε αυτό που βγήκε.

Δεν πιστεύω ότι υπάρχει θέμα διαχωρισμού. Και πιτσιρικάς έκανα κασέτες, και δεν μπορούσα να κάνω με ένα μόνο είδος! Αυτό ήταν το πρόβλημα για την παρέα. Για παράδειγμα, έμπαινε η Ρίτα Σακελλαρίου και μετά doors! Έτσι ήμουν πάντα. Δεν μπορούσα, βαριόμουνα όταν έμενα στο ίδιο στυλ.

Το ρεμπέτικο τελικά ξαναήρθε στη «μόδα»;

Λάζαρος: όταν γίνει μόδα ένα είδος, εκφυλίζεται. Πρέπει να ξεχωρίζεις το αυθεντικό. Όταν το κάνουν κάποιοι επειδή το γουστάρουν, είναι αυθεντικό και είναι φανταστικό.

Ντίνος: το ρεμπέτικο έχει γνωρίσει πολλές αναβιώσεις. Έρχεται κατά καιρούς. Έσκασε το ‘77 – ‘78 με τις κομπανίες. Έκανε το μπαμ στη νεολαία. Είχα κι εγώ το θράσος τότε να παίζω σε ρεμπετάδικο. 50 τραγούδια είχα βγάλει, αν μου ζητούσε κανείς κανένα άλλο, δεν ήξερα! Τα είχα βγάλει κασέτα, με το αφτί!

Χρήστος : Το σπουδαίο στο ρεμπέτικο είναι ο στίχος του. Ο στίχος διαχωρίζει το ρεμπέτικο από το λαϊκό. Στο ρεμπέτικο ο στίχος είναι άμεσα ανθρωποκεντρικός οπότε είναι μέσα στην εποχή και τώρα. Μιλάει στον άνθρωπο.

Ντίνος: Τελικά δεν κινδυνεύει κανένα είδος από την αναβίωση. Το ρεμπέτικο είναι αυτό, ότι κι αν το κάνεις είναι εκεί. Έρχεται και φεύγει. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για όλα τα είδη.

Η κουβέντα στρέφεται διαρκώς γύρω από εκεί: είναι όμως τελικά οι εκλογές ο τρόπος για να αλλάξουν τα πράγματα;

Ντίνος: Είναι Και οι εκλογές. Από μόνες τους όχι. Αν πηγαίνεις κάθε 4 χρόνια για να ψηφίσεις, δεν είναι αυτός ο τρόπος. Αν μέσα σε 4 χρόνια κάνεις κι άλλες ενέργειες, δράσεις, συμμετέχεις δηλαδή καθημερινά σε αυτό που συμβαίνει, οι εκλογές είναι ένα αποτέλεσμα.

Κι όσο για αυτό το ερώτημα: πώς θα αλλάξουν τα πράγματα… Οι αλλαγές πάντα στην ιστορία ήταν βασανιστικά αργές, όχι απότομες. Οι ουσιαστικές αλλαγές.

Ο άνθρωπος είναι μια ατελής μηχανή – σήμερα τουλάχιστον. Χρειάζεται updates στο λογισμικό του. Έχει ακόμα μπροστά του πολύ χρόνο για να καταφέρει κάποια πράγματα.

Κατά καιρούς γίνονται διάφορα updates. Μπορεί να είναι βίαια, όπως επαναστάσεις, μπορεί να είναι επιθέσεις αγάπης όπως ήταν ο Γκάντι ή οτιδήποτε. Η ουσία όμως είναι ότι η ιστορία έχει αργή εξέλιξη, αργές αλλαγές.

Πιστεύω ότι η βία είναι μια μορφή update, απλά δε θεωρώ ότι είναι καλό μέσο για αλλαγές. Όποιος πιστεύει ότι με ένα πιστόλι στο χέρι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, είναι στην καλύτερη περίπτωση αφελής και ηλίθιος. 

Ποιο είναι το μεγαλύτερό μας πρόβλημα σήμερα;

Ντίνος: Στην Ελλάδα δεν έχουμε συναίσθηση της κοινότητας. Καμία. Κι από κει ξεκινάνε τα μεγάλα προβλήματα. Από το σεβασμό του εαυτού μας, του γείτονα, του τόπου…

Χάθηκε η ανθρωπιά…

 Ντίνος: Πιστεύω πάντως ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Οι άνθρωποι που έχουν ζήσει έξω, είναι ο κινητήριος μοχλός για την αλλαγή. Πλέον είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι το κλειδί για να πάμε κάπου καλύτερα. Είναι οι άνθρωποι που έχουν ταξιδέψει, έχουν ζήσει έξω, και γυρνάνε πίσω. Δηλαδή το σύνθημα θα έπρεπε να είναι «γυρνάτε πίσω».

Πιστεύω θα γυρίσουνε. Και γυρνάνε. Δε γλιτώνεις από αυτό, σε τραβάει πίσω όπου και να σαι. Αυτό το χωράφι που λέγεται Ελλάδα, αξίζει καλύτερα πράγματα. Και μπορούμε να το κάνουμε.

Πιστεύω πως αξίζει τον κόπο να βγεις έξω, να μείνεις αλλά και να γυρίσεις. Οι άνθρωποι που πήγαν έξω, είδαν πώς δουλεύει το πράγμα και θα έρθουν πίσω να στήσουν κάτι καλύτερο. Όχι ίδιο με το έξω, γιατί δεν είμαστε ίδιοι, αλλά κάτι καλύτερο απ’ αυτό που έχουμε τώρα.

Είσαι αισιόδοξος βλέπω…

Ντίνος: Πάρα πολύ. Οι ειδήσεις με κάνουν απαισιόδοξο, η «ενημέρωση».

Θεωρώ ότι θα ήταν ύβρις αν γκρίνιαζα για τη ζωή μου. Καταφέρνω και κερδίζω χρήματα, κάνοντας αυτό που γουστάρω, μουσική. Και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό.

Και κάτι ακόμα αισιόδοξο κλείνοντας…

Κάθε γενιά είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Αν δεις ιστορικά τα πράγματα είναι ξεκάθαρο.

(ΣτΣ: Βγάζει ένα απόκομμα από εφημερίδα, με ένα άρθρο του 1928, το οποίο προσπαθεί να τεκμηριώσει γιατί δε γίνεται να δοθεί δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες.)

Μιλάμε για ούτε 100 χρόνια πίσω. Μια γυναίκα παλιότερα, δεν είχε κανένα λόγο σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω της, ήταν ανύπαρκτη. Οπότε όταν βλέπεις τη θέση της σήμερα, συνειδητοποιείς ότι αλλάζουν τα πράγματα προς το καλύτερο στην επόμενη γενιά.

Γίνεται πιο ανεκτική και η κοινωνία. Έχουμε πάρα πολύ δρόμο μπροστά μας, ίσως και να μην προλάβουμε να δούμε τις μεγάλες αλλαγές αλλά αυτές γίνονται. Η λογική όμως είναι, άσε το πετραδάκι σου, τον κόκκο άμμου που έχεις να αφήσεις, να τον βρει ο επόμενος. Δε χρειάζεται τίποτα άλλο. Κάνε αυτό που είναι να κάνεις, άσε αυτό που είναι να αφήσεις, γιατί μετά από σένα έρχονται κι άλλοι. 

(first published at RouaMat.com, 22/5/2014)