Είμαι σίγουρη, πως όταν είσαστε στο σχολείο, όλο και κάποιος καθηγητής θα σας είχε μιλήσει κι εσάς, φουσκωμένος από εθνική υπερηφάνεια, για την περίφημη επιστολή του Ξενοφώντα Ζολώτα εκφωνημένη στα αγγλικά μεν, τίγκα στις ελληνικές λέξεις δε.
Επίσης, βλέποντας House και Grey’s Anatomy, κάτι θα πήρε και το αφτάκι σας από την ιατρική ορολογία, στην οποία βρίσκουμε πληθώρα πραγματικά αρχαιοελληνικών λέξεων. Ωστόσο, το πλήθος των ελληνικών λέξεων στις επιστήμες δείχνει μόνο 2 πράγματα: την παλαιότητα της γλώσσας και την ενασχόληση των πρώτων ελληνικά ομιλούντων με τις επιστήμες. Δεν αποδεικνύει καμιά γλωσσική ανωτερότητα.
Στον επόμενο τόνο, ίσως να θυμάστε και τον Ομπάμα να προσπαθεί να εξηγήσει τη λέξη «φιλότιμο» και να την προφέρει με άπταιστη αμερικανική προφορά, κάνοντας κάθε παρουσιαστή δελτίου ειδήσεων της ελληνικής τηλεόρασης να δακρύζει από συγκίνηση. (Μπορείτε να δείτε το βίντεο εδώ, στο 02.45, εκτός αν θέλετε να το δείτε από την αρχή και να θυμηθείτε τον – που να χάθηκε αυτή η ψυχή – Γιωργάκη Παπανδρέου).
Σας έτυχε ποτέ κανένας «πατριώτης» που να πετάει μπαρούφες για τα λήμματα της ελληνικής που υποτίθεται ότι είναι η πλουσιότερη γλώσσα στον κόσμο (2 εκατομμύρια και καλά…) ή το επιχείρημα ότι μόνο η δική μας γλώσσα έχει έννοιες που δε μεταφράζονται;
Ήρθε η ώρα να τους ρίξουμε από τα σύννεφα! Κι όμως, πολλές είναι οι γλώσσες που έχουν όρους και έννοιες που δε μεταφράζονται! Νέοι από την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, διαβάσαμε στο pontiki.gr ανέλαβαν σε πρόσφατο πρόγραμμα να εξηγήσουν ο ένας στον άλλον τις αμετάφραστες λέξεις της γλώσσας τους και να συντάξουν ένα σχετικό εγχειρίδιο.
Ναι το παλικάρι, το ξεροσφύρι, το κελεπούρι, το φιλότιμο, όντως δε μεταφράζονται και δεν υπάρχουν σε άλλες γλώσσες. Όμως γιατί κανένας φαντασμένος ελληναράς δεν αναφέρει ποτέ δίπλα σ’ αυτές και τη saudade, που είναι η πορτογαλική λέξη για μια βαθύτατη νοσταλγία, πίκρα και μελαγχολία για κάτι ή κάποιον που έχει χαθεί παντοτινά; Και γιατί δεν εντυπωσιάζονται με το γαλλικό ρήμα serpanter που σημαίνει ότι ο δρόμος έχει τόσες στροφές σαν ένα φίδι;
Ναι μπορεί να είναι αστείο (είναι όντως) που στα γαλλικά λένε ακόμα 4χ20 για να πούνε 80 και δεν υπάρχει λέξη που να σημαίνει «φτηνός», πρέπει να πεις «όχι-ακριβός». Ωστόσο, το ίδιο αστείο ίσως φαίνεται στους Γάλλους το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε ακόμα άρθρα, πτώσεις και 3 γένη, όσο αστείο φαίνεται στους Ιταλούς το γεγονός ότι γράφουμε λέξεις με δυο σύμφωνα (δυο λάμδα, δυο μι κλπ) ωστόσο η προφορά της λέξης δεν αλλάζει.
Η γραπτή γλώσσα εφευρέθηκε για να υποστηρίξει την προφορική, η οποία αποτελούσε (και συνεχίζει ως σήμερα να αποτελεί) τον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων. Εξελίσσεται δίπλα-δίπλα με το ανθρώπινο είδος. Απλοποιείται ή δυσκολεύει, ανάλογα με τις ανάγκες των ομιλούντων. Στο βορρά για παράδειγμα, λόγω κρύου, οι άνθρωποι άνοιγαν ελάχιστα το στόμα τους και γι’ αυτό έχουν οι γλώσσες τους τόσα πολλά σύμφωνα και «κλειστή» προφορά. Στο νότο αντίθετα, ήλιος κι έξω καρδιά, γι’ αυτό κι είμαστε όλοι φωνακλάδες κι ανοίγουμε άφοβα το στόμα όταν μιλάμε. Και ας αφήσουν την ανωτερότητα κατά μέρος: μόνο στις φυλές της Αφρικής οι άνθρωποι παράγουν όλους τους δυνατούς ήχους από το στόμα τους· εμείς οι «εξελιγμένοι» τελικά αξιοποιούμε τα όργανά μας (γλώσσα, δόντια και οστά) κατά ελάχιστο ποσοστό.
Τι θέλω να πω με όλο αυτό το γλωσσικό παραλήρημα… Πως η κάθε γλώσσα έχει τη δική της ομορφιά και ιδιομορφία και είναι πέρα για πέρα ανόητο να προσπαθούν κάποιοι να συγκρίνουν γλώσσες και να βρουν ποια είναι η καλύτερη. Να αγαπάμε και να μαθαίνουμε καλά όσες γλώσσες έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε. Γιατί μόνο κερδισμένοι βγαίνουμε απ’ αυτό: εκφραζόμαστε σωστά και προχωράμε ένα βήμα πιο μπροστά την επικοινωνία μας.
ΥΓ. Αφιερωμένο σε όλους τους φιλολόγους και τις φιλολογίνες που συχνά-πυκνά παλεύουνε με δράκους!
first published at RouaMat.com, 08/05/2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου